Utopia voor het onderwijs om de ‘Nederlandse lessen’ te leren

IMG_1595.JPG

Stilte
‘”Wij gaan dit jaar niet op wintersport want Lieke moet goed uitgerust zijn voor de toetsen in januari.” Ik ging meteen een beetje rechtop zitten. Ik ga niet vaak met de trein maar heel interessant zijn altijd de gesprekken die gevoerd worden in de treincoupés’ waar met plakletters het woord STILTE op de ramen is geplakt. Drie vrouwen met papieren zakken van de Primark zaten naast me. Zij hadden het woord STILTE helemaal niet gezien maar waren gewoon babbelend ingestapt en neergeploft op de eerste ‘vrije’ groene banken in het treinstel.
“Andere jaren gingen we altijd met de Kerst en soms plakten we er zelfs een weekje achteraan.” “Maar nu Lieke in groep 8 zit, is dat dus over en gaan we heel misschien in de Krokusvakantie.” Ik keek even om me heen en zag wat geïrriteerde mannen met Ipads op schoot of een mobiel in hun hand.
“Ja weet je, er hangt teveel van af, het bepaalt immers wel naar welke school je gaat?” ” Juf had nog gezegd bij het eerste adviesgesprek, je zult het op ‘de toets’ wel moeten laten zien.” “We geven je een HAVO advies maar dan moet je ‘de toets’ niet verknallen.” De andere twee dames haalden wat gelaten hun schouders op, niemand reageerde echt.”

Waar had ik dat eerder gehoord?
Ik merkte aan mezelf dat ik wat heen en weer begon te schuiven. Ik had de neiging om wat te zeggen, maar deed dit niet. Ik probeerde wat te lezen toen opnieuw de stilte in de treincoupe werd verbroken door de scherpe stem van de dame. “Ja, het moet nu gaan gebeuren, het is over met spelen en leuke dingen, het voortgezet onderwijs komt eraan.”
Ik had deze zin eerder gehoord in een wat andere context maar kan niet meteen thuisbrengen waar. Plotseling wist ik het. Ik herinnerde me hoe vaak ik dit had gehoord in mijn tijd als kleuterleidster tijdens de gesprekken met ouders van kinderen die naar groep 3 gingen na de zomervakantie. Je kon me niet kwader krijgen. Alsof er in de jaren voor groep 3 niets was gebeurd. Het echte leren, het echte onderwijs begon pas in groep 3. En nu dus weer. Het echte ‘werk’ begon pas op het Voortgezet Onderwijs. Ik had de neiging om te reageren, maar ik besloot dit niet te doen. Het waren mijn zaken niet en ik wilde zeker geen ‘moraalridder’ zijn. Ik realiseerde me echter wel dat er nog steeds zo weinig was veranderd. Natuurlijk lezen we er bijna wekelijks over in de kranten. De waarde die aan ‘de toets’ en aan toetsresultaten in het algemeen wordt toegekend is te groot. Een toets is een momentopname en zegt voornamelijk iets over cognitie. Het houdt geen rekening met verschillen tussen kinderen, achtergrond en motivatie.

Zoveel vragen
Hoe komt het toch dat we in het onderwijs niet in staat zijn om hier een vuist tegen te maken? Dat veel ouders maar ook leerkrachten zich angstvallig vasthouden aan de scores van een toets terwijl wij/zij degenen zijn die hun kind/leerling de hele dag meemaken. Er spoken zoveel vragen door mijn hoofd.
Waarom zijn we niet in staat om de ‘het tij’ te keren en onderwijs echt op de agenda te zetten. Echt te investeren in onderwijs en leerkrachten, niet alleen financieel maar ook in vertrouwen en autonomie.
Waarom accepteren we niet dat scholen verschillend zijn en dat ouders kunnen en mogen kiezen?
Waarom willen we in godsnaam een ‘eenheidsworst’ van het onderwijs maken? Waarom realiseren we ons niet dat leren niet alleen op school plaatsvindt en al begint vanaf het moment dat kinderen geboren worden.
Wat zou er gebeuren als we zouden stoppen met het onderling vergelijken van scholen op basis van CITO resultaten?
Zouden we dan scholen krijgen waar leerkrachten er met ‘hun pet’ naar zouden gooien of zouden we juist gaan zien dat men veel uitdagender onderwijs zou gaan geven. Onderwijs waar echt ruimte is om nieuwe dingen uit te proberen en in te spelen op die vaardigheden die onze kinderen in deze complexe maatschappij zo heel erg nodig hebben.
Er gaat zoveel tijd verloren aan toetsen en oefenen voor de toetsen waar scholen op afgerekend zouden kunnen worden, dat men niet meer toekomt aan echt betekenisvol onderwijs.

Utopia
Wat zou het mooi zijn als we de kans kregen om een Utopia voor het onderwijs op te zetten. De kans om een nieuwe leergemeenschap te ontwerpen.
Ik lees de aankondiging al.

Een groep van vijftien zeer verschillende scholen van onze tijd, zeggen het huidige onderwijsbestel vaarwel… Eén jaar lang bouwen ze aan een compleet nieuw onderwijssysteem, een nieuwe leergemeenschap en ze beginnen met bijna niets! Alles wat ze hebben, zijn kale gebouwen op een stuk land, leerlingen, leerkrachten, een aansluiting op internet, elektriciteit, één telefoon en een geldbedrag in cash om hun leergemeenschap op te bouwen.
Kijk ook mee vanaf 1 maart 2014 in Nederland.

Hoe mooi, creatief, betekenisvol, eigentijds en uitdagend zou ons onderwijs er dan uit gaan zien. Onderwijs van en voor ons allemaal. Onderwijs waar het, zoals het zou moeten, draait om kinderen, ontwikkeling, talenten, diversiteit, creativiteit en eigenheid. Onderwijs met betrokken enthousiaste leerkrachten die weer nieuwe dingen durven uit te proberen en de tijd krijgen om mooie lessen te ontwerpen.

Laten we Utopia van het onderwijs gebruiken om onze eigen ‘Nederlandse lessen‘ te leren.

6 reacties op “Utopia voor het onderwijs om de ‘Nederlandse lessen’ te leren

  1. Hoi Karin, die kans om een nieuwe leergemeenschap te ontwerpen is er. Overal in het land beginnen bevlogen mensen nieuwe scholen, volgens de nieuwste inzichten over hoe kinderen leren. Zoals Reuring aan de Zaan, democratische school in oprichting. Waar kinderen samen met de begeleiders hun eigen leergemeenschap gaan vormen, samen de regels bepalen en zelf hun eigen leerproces inrichten. Het Utopia is er al, je moet alleen het oude bekende loslaten en er in durven stappen. Je maakt de school van je dromen gewoon zelf.

    1. Hoi Anne, bedankt voor je reactie. Natuurlijk zijn er overal in het land initiatieven aan het ontstaan. En dat is mooi en goed. Ik werk ook op een school waar we gelukkig nog steeds mooi betekenisvol onderwijs kunnen geven en maken. Maar ook wij worden steeds meer beperkt en voelen de druk van toetsen, resultaten en van de toename van administratie. Wat zou het mooi zijn als we konden laten zien met z’n allen dat het ook anders kan en moet. Een Utopia voor het onderwijs.

    2. Of “bijzonder basisonderwijs De Verbinding” in Rotterdam. Waar vanuit de filosofie geleefd wordt: kinderen zijn regisseurs van hun eigen toekomst. ‘Het wonderspel’ een automie- en vaardigheidsgericht vak is, naast de ‘standaard’ vakken. En cognitief overstijgend naast gelukkig mens met zicht op jouw eigen talent staan.

  2. Ik vind het opmerkelijk hier te lezen dat er blijkbaar veel geestdrift alom aanwezig is voor het creëren van nieuwe leerdomeinen. Vreemd dat dit tot nu toe aan mij voorbij is gegaan. Zelf ben ik n.l. al 6 jaar bezig met het vinden van medestanders voor het oprichten van een nieuwe middelbare school, waarvoor ik het ontwerp heb geschreven. In dit ontwerp heb ik mijn utopische gedachten neergelegd in een organisatiestructuur ten einde e.e.a. concreet te maken. Tot op heden wordt dit echter nergens opgepikt, in de zin dat men zich bereid toont om hetgeen op papier staat tot zich te nemen en er zich een gefundeerde mening over te vormen, om zo een discussie in gang te zetten die moet leiden tot de realisatie van het plan. Kennelijk krijgt utopisme iets engs zodra het wordt getransformeerd naar de aardse werkelijkheid.

  3. In Friesland is de citotoets al niet meer zo van belang. Daar wordt gewerkt met de Friese Plaatsingswijzer. http://frieseplaatsingswijzer.nl
    Op basis van het leerlingvolgsysteem, het advies van de basisschool en wat het kind zelf wil wordt een school gekozen. Zo is mijn zoon met een verprutste cito- toets toch naar de HAVO gegaan en hij doet het daar prima!

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.