Ramen beplakt met allemaal dezelfde uitgeknipte raamhangers.
Waslijntjes gespannen door de klas gevuld met identieke vouwwerkjes.
Wanden in gangen vol met tekeningen met een zelfde opdracht.
Muren in klaslokalen voorzien van schilderijen die bijna elkaars kopie lijken.
En we zijn bezig met expressie, met creatieve vakken in het onderwijs.
Stapels met vouwblaadjes, flessen met verf, crêpe-papier, plakkertjes en veel meer van deze spullen worden elk jaar opnieuw besteld, met een grote bestelling in november voor de feestdagen.
Maar eigenlijk zijn leerlingen niet meer aan het doen dan kopiëren wat juf, meester of het boek met ‘knutselwerkjes’ bedacht hebben.
Net even creatiever als het maken van kleurplaten maar nauwelijks kinderen aansprekend op hun eigen creatieve denkvermogen.
Ik zie de vraag ook regelmatig op sociale media als Twitter of Facebook voorbij komen. “Wie weet er nog een leuk werkje voor kleuters?’ of “Ik heb morgen een groep 6 en ben op zoek naar een opdracht handvaardigheid.”
De neiging om dan te antwoorden: “Vraag het je leerlingen.” is dan heel groot.
Het mooiste onderwijs begint vaak met een probleem. Dat klinkt zwaar maar is het zeker niet. Het zet kinderen aan tot nadenken, tot creativiteit en tot het oplossingsgerichtheid.
Als leerkracht rest je dan natuurlijk om vragen te stellen. Vragen die aanzetten tot nadenken,
Wat denk je daarbij nodig te hebben?
Wat voor plan heb je?
Hoe zou je dat kunnen maken?
We geven in het onderwijs feedback op het resultaat i.p.v. op het proces of zelfs al voordat het proces van start gaat. Een vraag die leerlingen echt aan het denken zet is: “Heb jij daar een oplossing voor!”
Leerlingen in staat stellen om hun eigen verbeelding om te zetten in een activiteit, na te denken over oplossingen of juist ‘uitvindingen’ doen. Het is eigen en geen kopie van een eerder bedacht ‘werkje’.
Zo ook de een opdracht tijdens een thema kunst. We willen graag een museum in de school, maar hebben geen budget om materialen aan te schaffen.
“Hoe gaan we dat aanpakken.”
In een museum komen mensen kijken en dan moeten we ze wel wat kunnen laten zien. Al gauw werden er verschillende oplossingen bedacht. Van sponsoracties, statiegeldflessen verzamelen tot heitje voor een karweitje.
Maar uiteindelijk werd er gekozen voor ‘afvalkunst’. Het is ‘voor handen’ en kost helemaal niets.
Voor we het wisten werd de de personeelskamer en elke andere niet gebruikte ruimte binnen school, een opslag voor ‘kosteloos’ materiaal. Keukenkastjes, gereedschapskisten, schuurtjes en naaidozen werden overhoop gehaald. De verzamelwoede nam extreme vormen aan. Leerlingen besloten al snel dat het overzicht alleen te bewaren viel als we het een en ander zouden gaan sorteren.
Ook dat vroeg om nadenken en overleg. Gaan we sorteren op vorm, materiaal, bestemming of soort?
Om tot een goede verdeling van de spullen te komen, gingen de leerlingen brainstormen en ze maakten een woordveld over wat de verschillende activiteiten zouden kunnen zijn.
Er werd gekozen voor
dansende figuren,
fantasiedieren,
uitvindingen,
maskers,
Waar de één een ontwerp of gemaakte bouwtekening als uitgangspunt nam, startte een ander met het materiaal dat voor handen was.
Er was veel overleg en er werd samen nagedacht over oplossingen.
Er werd gedeeld en verdeeld. Er werd de één wat gegund terwijl een ander een sterkte motivatie moest hebben om een bepaald materiaal te kunnen/mogen gebruiken.
Maar uiteindelijk ging iedereen ‘los’!
Geen een hetzelfde, allemaal met een eigen betekenis, eigen verhaal of beschrijving.
Het museum kan open!
Eigen en geen kopie.
Dit artikel werd op 19 oktober 2014 ook gepubliceerd op Creatief Denken in het Onderwijs.
Karin Donkers schoolleider op een
school voor OntwikkelingsGericht Onderwijs
Twitter; @kardonsch