Formeel en informeel leren met een ….?

Wat is dan precies het verschil en is het nodig om dit verschil te maken? Deze vraag komt steeds vaker bij me op. Om een antwoord te kunnen geven moet je eerst naar de verschillen kijken. Daar gaat het bij mij al niet goed. Ik kijk liever naar overeenkomsten en naar meerwaarde.

IMG_3822

Leren, jezelf ontwikkelen, professionaliseren en innoveren. Begrippen die steeds weer opduiken. De lerende leraar, het nieuwe leren en een lerende organisatie zijn voor iedereen zo langzamerhand hele bekende termen.
De bewustwording dat we nooit uitgeleerd zijn en dat een diploma geen garantie meer geeft voor werkzekerheid of levensgeluk, lijkt zo langzamerhand ook geen nieuws meer. Verantwoording afleggen, ook op het gebied van scholing en eigen ontwikkeling, zijn nu standaard in de CAO opgenomen en een vast onderdeel van de gesprekkencyclus. Bekwaamheidsdossiers hebben een standaardplek in een personeelsdossier. En een inschrijving in het Lerarenregister en het Schoolleidersregister behoren binnenkort tot een verplichting.

Maar het stemt me toch wel enigszins treurig dat al deze maatregelen nodig zijn om mensen binnen het onderwijs te laten ‘leren’. Dat het dus blijkbaar nodig is om professionaliseren te verplichten en het een en ander vast te leggen in CAO’s. Gebrek aan tijd, te kort aan financiën, de zwaarte van het beroep en werkdruk wordt vaak als oorzaak genoemd. En ik ga daarover ook niet in discussie. Het is een mooi en verantwoordelijk beroep dat veel van mensen vraagt. Maar de wereld staat niet stil en verandert snel. Leraren en schoolleiders moeten zich continu blijven ontwikkelen.
En dus wordt het één en ander vastgelegd in CAO’s en stellen we een budget beschikbaar voor elke leraar en schoolleider. We stellen uren vast voor professionalisering en duurzame inzetbaarheid. En nu maar hopen dat het z’n vruchten afwerpt.

Als ik naar mezelf kijk heb ik eigenlijk nooit echt in de gaten gehad dat ik aan het leren was. Natuurlijk lees ik vakbladen of boeken, bezoek ik onderwijsavonden, doe ik aan intervisie, ga ik naar congressen, discuseer ik over onderwijs gerelateerde onderwerpen, kijk ik documentaires met een maatschappelijk onderwerp, blog ik over mijn eigen onderwijspraktijk, gebruik ik sociale media, volg ik cursussen en neem ik ook deel aan de nascholing die mijn team doet.
Waarom? Nou gewoon omdat ik het interessant vind, omdat ik op de hoogte wil blijven en ergens een mening over heb of over wil vormen. Ik krijg hiervoor geen punten, veelal geen certificaten of diploma’s maar wel voldoening. Ik heb nog nooit aan iemand verantwoording over hoeven afleggen. Mijn ‘gereedschapskist’ wordt steeds meer gevuld en ik merk dat ik ook als mens ‘rijker’ word. Ik ben beter in staat mijn mening over te brengen, afgewogen keuzes te maken, het geleerde te expliciteren en daardoor anderen te enthousiasmeren of te ondersteunen.
Hoe kan het dan toch dat er mensen zijn in het onderwijs die het belangrijk vinden dat ze gemotiveerde leerlingen in de groep hebben, maar zelf niet de intrinsieke motivatie zouden hebben om te leren.
Oké er zullen leraren of schoolleiders zijn die al jaren hetzelfde kunstje doen, maar dat zijn dus niet de mensen die als voorbeeld moeten dienen. Ik denk dat we moeten kijken hoe we gaan delen en samen gaan werken. Leren van en met elkaar. Misschien in eerste instantie binnen de eigen school, binnen de eigen organisatie en vervolgens onze blik meer naar buiten moeten richten.

IMG_3824
Ik realiseer ik me heel goed dat dat delen al op grote schaal gebeurt, zeker via de sociale media, blogs, meet-ups, netwerken en de talloze prachtige websites op het gebied van onderwijs. Maar blijkbaar is die stap voor veel collega’s te groot.

Ik heb het dan ook over leren met collega’s, op de werkplek. Een betekenisvolle dialoog voeren over de eigen onderwijspraktijk, waar de input van iedereen van belang is en waar mensen elkaar gaan enthousiasmeren, feedback gaan leren geven en ‘knowhow’ gaan delen. De plek waar het moet gebeuren, waar heel veel expertise zit, waar mensen vaak niet eens in de gaten hebben dat ze elke dag weer opnieuw leren.
Voor mij zijn ‘formeel leren’ en ‘informeel leren’ geen twee verschillende zaken. Ze zijn zo met elkaar verweven dat we ze niet los kunnen zien van elkaar. Dat neemt niet weg dat er een aantal activiteiten zijn die vallen onder het ‘informeel leren’ maar misschien nog niet door iedereen zo worden gezien of op waarde worden geschat.
Gewoon mijn opsomming voor de erkenning, de herkenning en het laagdrempelig zijn. Misschien nodig om mensen te laten nadenken over hetgeen wel al gebeurt, laten delen en op die manier nog meer en makkelijker de verantwoordelijkheid m.b.t. professionalisering bij de leraren of schoolleiders zelf neer te leggen. Leren vanuit een intrinsieke motivatie die misschien wel aangewakkerd wordt door anderen of door de erkenning van het informeel leren. Een boekpromotie, een aanbeveling van een cursus, het delen van goodpractice, deelname aan netwerken, intervisie en collegiale consultatie. Niet omdat het moet van je leidinggevende, maar omdat jij het wil.
Voor mij is het in kaart brengen van wat informeel leren nou eigenlijk is, wat versta ik er onder en wat doe ik eigenlijk allemaal al, een echte Eye-opener geweest.

FullSizeRender-1

Kom uit je kantoor, kom uit je klas, kom uit je school en kijk om je heen. Deel je ervaringen met collega’s, praat erover, schrijf erover, probeer uit en/of pas het toe. Neem je voor om goede feedback te geven of te leren geven, een betekenisvolle dialoog te voeren en ga samen op zoek naar de oplossingen en kansen. Kijk eerst over de grenzen van je groep en laat dan de olievlek groter worden. Samen leren, samen mooi onderwijs maken en weer de motivatie vinden. Niet omdat het moet, maar omdat jij het wil. Niet omdat het punten of een certificaat oplevert, maar omdat het meerwaarde heeft voor jouw dagelijkse praktijk en dus voor onze leerlingen.

Karin Donkers
Schoolleider
Ontwikkelingsgericht Onderwijs
Twitter; @kardonsch
Edublogger/lid Bloggerscollectief HetKind

(De mindmap met de verschillende items ‘informeel leren’ zijn mijn eigen gedachten bij dit onderwerp. Er zullen er ongetwijfeld meer zijn en meningen over wat wel of niet ‘informeel leren’ is, zullen allemaal verschillend zijn)

Eén reactie op “Formeel en informeel leren met een ….?”

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.