Ik ben geen dochter meer. Nu ben ik dus wees.

“Nu ben ik dus wees.”

Inderdaad, ik ben nu alleen nog zelf moeder en geen dochter meer. Moeder, een woord, maar ook een rol die mijn moeder goed paste. Een waar ze haar eigen invulling aan gaf. 

Haar vier kinderen zijn allemaal verschillend en hebben allemaal andere herinneringen aan mams. Ik kan dus alleen maar putten uit mijn eigen geheugen en herinneringen. Ze was er gewoon altijd. Ze was er als je van school thuiskwam en ze was er, hoewel stil en half slapend, als je thuis kwam van een avondje stappen. 

Op de bar lagen dan 4 kleine Marsjes klaar, 4 glazen en een fles cola. Begrijp nog steeds niet hoe die gewoonte tot stand is gekomen, maar de bedoeling was dat je de verpakking naast haar op het nachtkastje legde. Als ze dan midden in de nacht wakker werd en twijfelde of ze ons had horen thuiskomen, telde ze de verpakkingen. 

Als mams boos werd, gooide ze een klomp naar je. Ik heb nooit een tik gehad, maar wel een dokter Scholl gezondheidsklomp tegen mijn benen. Je wist dan dat je te ver was gegaan. 

Mams was ook rechtstreeks, kon hele impertinente vragen stellen. Van die vragen waar een ander misschien maanden mee wacht, tot je de nieuwe liefdes van je kinderen wat beter kent. Mams niet. Mams was nieuwsgierig en wilde gewoon veel weten. 

Ik herinner me nog een gesprek van zo’n twee jaar geldeden waar de vragen over mijn nieuwe partner Han gingen. “Hoe is dat nou, wakker worden naast een andere man?” Maar ook:”Als je dan 12 jaar geen seks hebt gehad, hoe doe je dat dan of doe je het niet meer?”

Het verhaal van mams die in Tormolinos dronken was van de Spaanse Sangria en door een kledingkast viel, zal ook iedereen kennen. Ze heeft haar dronkenschap altijd ontkent, maar het verhaal is vele malen verteld en er is flink om gelachen. Een drankje lustte ze overigens wel. De sherry werd na jaren ingeruild voor een wijntje en zowel pa als ma dronken graag een glaasje voor het eten, bij het eten en ook na het eten. 

Een jaar nadat mams weduwe was geworden gunde ze zichzelf weer een drankje met een lekkertje. Een rolletje salami, een blokje kaas en een dadel gevuld met roomkaas.  Ze werd echter steeds slechter ter been en viel regelmatig. Lijsje kwam met het geweldige idee om de witte wijn in te wisselen voor een alcoholvrije wijn. Ze heeft dit nooit gemerkt. Zelfs in de zorginstelling zorgden we voor een drankje en een hapje in de koelkast. Toen ze dat niet meer nam, wisten we dat ze achteruit ging. En heel snel. Twee resterende flessen hebben we achtergelaten en zullen een nieuw ‘slachtoffer’ vinden. 

De mooiste herinneringen zijn voor mij de lange gesprekken over dood, gevoelens, zorgen en verdriet. De band ontstond door wat we gemeenschappelijk hadden en waren, namelijk weduwe. Wat was ze open en nam ze me in vertrouwen. Ik heb heel dicht bij haar gestaan en ik koester die momenten.

Zo verdrietig soms en kwetsbaar als ze was, zo eigenwijs was ze ook. Niet altijd makkelijk, maar wel typisch mams. Het was fijn dit alles met haar te kunnen delen, maar gaandeweg veranderde ze. Ze reageerde anders, wilde niet meer weg, vergat dingen en namen en werd duidelijk fragieler en instabieler. Er waren steeds vaker dingen die niet klopten of spullen die kwijt waren. 

Telefoneren met een afstandsbediening lukte niet en incontinentie materiaal wassen in de droogtrommel ook niet. 

Ik ging met haar naar Geriant met als reden: “Voor als je meer zorg nodig hebt en niet meer voor jezelf kunt zorgen? We werden afzonderlijk bevraagd en mams wilde exact weten wat ik had geantwoord. De eerste achterdocht werd pijnlijk duidelijk. Ze was tevreden met mijn antwoorden. We hoorden weken later samen de diagnose Vasculaire Alzheimer. Ze was nauwelijks aangedaan en zei:”Ach als je ouder wordt, vergeet je soms dingen en je moet ergens dood aan gaan.”

Ze was een sterke vrouw, ze heeft zeker veel dieptepunten en verdriet gekend. Maar gelukkig ook veel mooie momenten. Denk alleen maar aan oma worden, klein-en achterkleinkinderen krijgen. Ik had bewondering voor haar doorzettingsvermogen. Maar haar kracht kon haar ook in de weg zitten. Het ‘zelf doen’ zoals kleine kinderen dit ook hebben, heeft ze tot het einde toe volgehouden. De strijd tegen volledig afhankelijk worden. Ze heeft hem niet kunnen winnen. 

Ze weigerde alle zorg en stuurde iedereen weg, ze wilde zelf de regie houden. Wij maakten ons zorgen en een opname in een zorginstelling kwam voorbij. Een mooi appartement, in eigen buurt en volledige zorg. Ze wilde niet, ze wilde wel, we hadden haar niets verteld, we hadden het samen besloten, ze was verdrietig en boos, ze was er aan toe, maar ook weer niet.

Ze schreeuwde, mopperde, schold soms ook, maar de dag erna kon je weer een heel andere mams treffen die ook niets meer wist van de dag ervoor. Ze was dan ontdaan over wat ze had gezegd en vertelde je hoe belangrijk je voor haar was en hoe lief ze je vond. Het verhuizen naar de zorginstelling ging te snel, maar er was geen keus.

Slechts 3 maanden woonde ze er, iets wat ik moeilijk te verteren vind. We hadden zo gehoopt dat ze weer wat aanspraak kreeg en wat actiever werd. Ze begon toch wat te vereenzamen. Slechts een maand heeft ze aan wat gezelschap en activiteiten mogen ruiken. Ze had twee dames, die ze mijn vriendinnen noemde en ging naar de zoete inval, de dagbesteding. Maar het ging snel bergafwaarts, fysiek en mentaal. 

We hebben het allemaal van dichtbij mogen meemaken. Wat een heftig einde, wat een lijdensweg. Ik had het je zo anders gegund. Het heeft niet zo mogen zijn. Een leven van zorgen voor en zorg hebben over, had moeten leiden tot een onbezorgde oude dag. Dat verdiende je mams.

De pijn, de volledige incontinentie, de verwardheid en ook het dagelijks in een rolstoel moeten zitten, waren teveel voor je. Je kon niet meer, je was op, je wilde niet meer. Je miste je vader en onze papa zo erg, dat je dacht dat ze er nog steeds waren. 

Lieve mam, je hebt rust gekregen en de herinneringen aan jou zijn zoveel meer dan de laatste maanden. Ik weet dat er heel veel dierbare momenten zijn waar we aan terug kunnen denken. De liefde van jou voor ons, zullen we blijven voelen. We hebben een fijne moeder gehad. 

De laatste zin die je zei bij het afscheid een dag voor je overlijden, zal ik altijd bij me dragen. 

Ik zei: “Mam ik hou van je. Tot morgen.”

Je opende je ogen en zei:

“Ik hou van jou, tot in de eeuwigheid. Vergeet dat nooit.” 

Ter nagedachtenis aan mijn moeder 17-10-1934 – 13-07-2024

Karin Scholte de Jonge